Gördes'e Sakin Şehir Olmak Yakışır
Sakin şehir ne demek? Önce bu kavram üzerinde duralım. İtalyanca Citta (şehir) ve İngilizce slow (sakin) kelimelerinin birleşmesinden cittaslow (sakin şehir) meydana gelmiştir. Bu kavram nasıl doğmuştur önce ona bakalım. 1986 yılında Roma'da İspanyol Merdivenlerinin yanında fast food (hızlı yemek) mekanı Mc Donalds açılmak istenir. Bir gastronomi uzmanı ve aynı zamanda gazeteci olan Carlo Petrini, sıradan, her tarafta bulunan ayaküstü abur cubur atıştırılan Mc Donalds'ın bu yere yakışmayacağını ileri sürerek tepki gösterir. Hatta ayni görüşte olan taraftarları ile ellerinde getirdikleri İtalyan makarnası dolu tabaklarını fırlatarak tepkilerini artırırlar.
Sonuçta İspanyol merdivenlerinin yanında fast food açılmasının önüne geçerler. Carlo Petrini'ye göre lezzetli yemek bir insan hakkıdır. Taze, yöresel ve mevsim ürünlerini kullanarak yapılan yemeklerin aile ve arkadaşlarla birlikte yenilmesinin sosyal rolü de büyüktür. Sonuç olarak 'fast food = hızlı yemek' e tepki olarak ' slow food = yavaş yemek' hareketi ortaya çıkmıştır. Lideri Carlo Petrini dir. (Slow Food Association ,2013)
Bundan sonra slow food yerine yavaş yemek, cittaslow yerine sakin şehir, fast food yerine hızlı yemek kavramları kullanılacaktır.
Yavaş yemek hareketi bir felsefedir. Sadece yemek yemek olarak düşünülürse yanlış olur. Peki, yavaş yemeğin temel felsefesi nedir?
Yavaş yemek hareketi, gıdaya dönüşen ürünlerin tohumdan soframıza gelinceye kadar geçirdiği evreleri bir zincir olarak mercek altına alır. Her aşamada insan sağlığını olumsuz yönde etkileyebilecek durumları ortadan kaldırmayı hedef edinir. Örneğin GDO'lu ürünlerin gıda için kullanılmamasını denetler. Organik ürünlerin üretilmesini destekler,''v.s.
Bu zincir içinde ürünlerin üretilmesinden gıdaya dönüşmesine kadar çalışan insanların emeklerinin karşılığını alması için çabalar. Yerel üreticilere yol gösterir,'.. gibi çalışmalar yapar. Bunun sonucunda da üretilen gıdaların tadını çıkararak yenmesini temel hedef edinir.
İşte yukarıda adı geçen 'sakin şehir', 'yavaş yemek' hareketinden esinlenerek doğmuştur.
Peki sakin şehir nasıl doğmuştur?
Sakin şehir hareketi 1999 yılında Greve in Chanti'nin eski belediye başkanı Paolo Saturnini yaşam kalitesini yükseltmek amacıyla kentlerin kendilerini değerlendirmelerini ve farklı bir kalkınma modelini ortaya koymaları fikrini ulusal boyuta taşımıştır. İdealleri kısa zamanda Bra (Francesko Guida), Orvieto (Stefano Cimicchi) ve Positano (Domenico Marrone) belediye başkanları ve yavaş yemek başkanı Carlo Petrini tarafından benimsenmiştir. Günümüzde 19 ülkede 129 üyeye yayılan 'Sakin Şehir' hareketinin amacı ' Yavaş Yemek' felsefesini kentsel boyuta taşımaktır. Türkiye'de sakin şehir ünvanını hak eden şehirler şunlardır.
Seferihisar(İzmir)/Yalvaç(İsparta)/Perşembe(Ordu)/Taraklı(Sakarya)/ Gökçeada(Çanakkale)/Vize(Kırklareli)/Akyaka(Muğla)/Yenipazar(Aydın)/Halfeti(Şanlıurfa)/Şavşat(Artvin)
Sakin şehir olmak için 7 kategorinin başlıkları şunlardır:
'Çevre politikaları, altyapı politikaları, kentsel yaşam kalitesi politikaları, tarımsal, turistik, esnaf ve sanatkarlara dair politikalar, misafirperverlik, farkındalık ve eğitim için planlar, sosyal uyum, ortaklıklar'
Sakin şehir olmak için bu 7 kategoride toplam 70 kriter bulunmaktadır. Sakin şehir ünvanı alabilmek için bu 70 kriterin en az yüzde ellisinin yerine getirilmesi gerekmektedir.
Türkiye'deki sakin şehrin başkenti Seferihisar ilçemizdir. Sakin şehir ünvanı için başvurular Seferihisar'a yapılmaktadır. Sakin şehir birliğine üye olabilmek için yerleşim biriminin nüfusu 50.000 (ellibin) den az olması gerekir. Bu birliğe üye olan şehirler kendi gelenek, göreneklerini, yemeklerini, tarihsel kimliklerini koruduklarını belgeleri ile ispatlamaları gerekir. Her bir üye, hangi alanlarda güçlü ve zayıf olduklarını analiz etmeleri ve sahip oldukları şartlar çerçevesinde bir yol haritası (noksanların giderilmesi planı) sunmalıdır. Sakin şehirler, küreselleşmenin yarattığı her coğrafyada birbirinin aynisi olmak istemeyen yerel kimliğini koruyarak huzurlu yaşam koşullarını yaratan yerleşim birimleridir.
Sevgili okurlarım bu konu geçekten üzerinde çok konuşulması gereken, hatta üye olmak isteyen belediyelerin sırf sakin şehir konuları ile uğraşan bir alt birimi olmasını gerektirir.
O nedenle sakin şehir felsefesini sadece bir gazete yazısına sığdırmak mümkün değildir. Bundan sonraki yazılarımda bu konuyu biraz daha işlemek istiyorum. Bu yazıda sakin şehir üzerine genel bilgiler verilmiş oldu. Gelecek yazıda sakin şehir kriterleri üzerinde durulacaktır.
Yararlanılan kaynaklar:
Yrd. Doç.Dr.Merve Görkem Bilgi : Türkiye'nin Sakin Şehirlerinde
Permakültürel Koruma,Planlama, Yönetim ve Eğitim Pratikleri Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi : 29 / 2013
Yrd. Doç. Dr. Veli Sırım, Çevreyle Bütünleşmiş Bir Yerel Yönetim Örneği Olarak 'Sakin
Sehir' Hareketi ve Türkiye'nin Potansiyeli, Muş Alparslan Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, İktisat Tarihi Anabilim Dalı Öğretim
Üyesi, velisirim@yahoo.com
Cemile Bahtiyar Karadeniz , Sürdürülebilir Turizm Bağlamında Sakin Şehir Perşembe, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi