Gördes Kızı Şehit Makbule'nin Yaşam Öyküsü

Emekli öğretmen, avukat, Mehmet Tekdemir’in “Bilinmeyen Yönleriyle Gördes” adlı kitabından söz etmek istiyorum. Üniversite bitirme tezi olan kitapta, Şehit Makbule’nin yaşam öyküsüne de yer veriliyor. Yazar, 1974 yılında Şehit Makbule’nin ağabeyi Asım beyle, yüz yüze görüşmesi sonucunda elde ettiği bilgiler aşağıdaki şekilde yer almaktadır:
“Şehit Makbule Hanım, Gördes’te Ali Ustalar ailesinden Abdullah Efendi’nin kızıdır. Annesi Zeliha Hanımdır. 1901 yılında Gördes’te doğmuştur. Asım ve Zehra adında iki büyük ve İbrahim adında bir küçük kardeşi vardır.
Bu kardeşlerden Asım 1313, Zehra 1315 ve İbrahim de 1319 doğumludur. Makbule Hanımın ablası Zehra, daha 15 yaşında iken menenjit hastalığına tutularak ölmüştür. Zehra’nın ölümünden kısa bir süre sonra da babaları Abdullah Efendi vefat etmiştir.
Makbule Hanım ve diğer iki erkek kardeşi ile anne Zeliha Hanım eskiden beri yapmakta oldukları çiftçiliğe devam etmişler, kendi tarlalarını ekip biçmişlerdir. Bu yıllarda Makbule Hanım tarlaya gidiş gelişlerde bol bol ata binmiş, ülkenin içinde bulunduğu kötü durumdan habersiz özgür bir yaşantı sürdürmüştür.
Yunanlıların İzmir’e çıkışı haberi kasabaya çabuk ulaşmış Gördes’in de Yunanlılar tarafından işgal edileceği söylentileri yaygınlaşmıştır. Bunun üzerine Asım ve Makbule evlerinde bulunan, baba mirası tüfeği bulunamayacak bir şekilde saklamışlardır. Ne var ki küçük kardeşleri İbrahim’in bir yaramazlığı, 1920 yılının Ocak ayında kasabaya gelen Yunanlılar tarafından ele geçmesine yol açmıştır. Bu olay, o zaman 19 yaşında bir genç kız olan Makbule’ye, düşman hakkında ilk bilgileri kazandırmıştır. Zaten tüfeğin bulunuşu üzerine, evin erkeği durumunda olan Asım, Yunanlıların kendisine bir kötülük yapmasından çekinerek kasabadan kaçmış, önce çevrede bulunan milis kuvvetlerine, daha sonra da düzenli birliklere katılmıştır. Asım’ın ayrılışı üzerine erkeksiz kalan evde, aile, kasabada bulunan diğer ailelerin tümü gibi korkulu günler ve geceler yaşamıştır. Yunanlıların, bir süre sonra kasabayı boşaltırlar. Ancak bu boşaltma geçicidir. Yunanlılar sık sık kasabaya uğrarlar.
1921 yılı ocak ayında Çerkez Etem ayaklanması bastırılır. Ne var ki Çerkez Etem’in en güçlü yardımcılarından olan Parti Pehlivan ile Halil Efe düşmana katılmazlar, eskiden olduğu gibi milis savaşını sürdürürler. Bu iş için de Gördes’i kendilerine bir çeşit üs edinirler. İşte bu sıralarda Halil Efe, Makbule Hanımı görür ve beğenir. Bu beğenisini Parti Pehlivan aracılığıyla Makbule Hanımın ailesine iletir ve evlenmek istediğini söyler. Aile bu isteği kabul eder ve nişan hazırlıklarına başlanır. Nişanını yapılacağı akşam, Gördes’in Yunanlılar tarafından işgal edileceği ve Yunan askerlerinin kasabaya yaklaşmakta olduğu haberi alınır.
Tüm Gördes halkını telaş alır. Halkın bir kısmı düşmanın gelmeyeceği, gelemeyeceği köylere, bir kısmı da Demirci kasabasına kaçar. Makbule Hanım ve annesi de Demirci’ye kaçanlar arasındadır. Esasen bu kaçışa, Halil Efe ve Parti Pehlivan da yardımcı olmuşlardır.
Gördes, 21 Mayıs1921 günü Yunanlılar tarafından işgal edilir ve yakılır. Gördes’e giren Yunan birlikleri, Demirci Kaymakamı İbrahim Etem Bey komutasındaki milis kuvvetleri tarafından Gördes’i terk etmeye zorlanır. Bu harekete Parti Pehlivan ve Halil Efe de katılırlar ve bir süre sonra onlar da Demirci’ye giderler.
Makbule Hanımla Halil Efe 1921 yılı mayıs ayında Demirci’de evlenirler. Bir süre sonra da diğer milis kuvvetleri ile birlikte çevredeki Yunan birliklerine baskınlar yapmak amacıyla dağa çıkarlar. Dağa çıkış sırasında Makbule Hanım da kocası Halil Efe’nin yanındadır. Bu sıralarda Makbule’nin ağabeyi Asım, düzenli ordu birliklerindedir. İki kardeş bir daha görüşemezler. Makbule Hanım 16/17 Mart 1922’de Kocayayla’da şehit olur.
Şehit Makbule Hanımın ailesi daha sonra “Ertem” soyadını almıştır.
Halil Efe, İskilipli Halil Efe adıyla söz edilmektedir. İştip, bugün Yugoslavya Makedonya’sında Üsküp kentinin güney-doğusunda bulunan bir kenttir. Asım Ertem’den aldığım bilgiye göre. Halil Efe düşmanın İzmir’i işgaline dek İzmir’de oturmaktaydı. Makbule Hanımla evlendiği sırada bir eşi de İzmir’de bulunuyordu.
Not: Bu bilgileri kendisiyle 29 Temmuz 1974 günü Gördes’te görüştüğüm Sayın Asım Ertem’den aldım. Kendisine teşekkür ederim. MEHMET TEKDEMİR. Bilinmeyen yönleriyle GÖRDES.”