Paranın Turası Silindi

Üç yıl geride kaldı. Ülkenin enflasyon derdinde hiçbir gelişme yok. Yıllar akıp geçiyor, dert ve sıkıntılar kartopu misali büyüyor. Bugüne kadar çok şey söylendi, çok yol gösterildi. Bir sürü beyanat, bir sürü vaat birbiri ardınca geldi. Sonuç olarak, bir arpa boyu yol alamadık.
            Rakamlarla konuşmanın, akıl vermenin, yol göstermenin bugün bir anlamı kalmadı.
            Çünkü dert, kendi içinde saklı ve içine nüfus edemiyor.
            Beylik söz ve temennilerle sadece vakit kazanılıyor.
            Orta vadeli program, tasarruf genelgeleri, vergi paketi bir işe yarıyor mu? Bugüne kadar, elle tutulur bir gelişme ne yazık ki yok.
            Meselenin bu tarafı, iktidarı ilgilendiriyor.
            Ancak birde öbür tarafı var. Piyasayı ve vatandaşı ilgilendiriyor.
            Bunu daha önce yazdım. Bir kez daha yazmak zorundayım. Enflasyon sadece rakam değildir. Enflasyon aynı zamanda, toplumun manevi değerlerini de aşındırıyor. Bu aşınma, enflasyonu kendi dinamiklerinin dışında daha da azdırıyor.
            Bunu anlatmak istiyorum.
            Son üç aylık, piyasa değerlerine bakıyorum. Elektriğe zam yok. Doğalgaza zam yok, Döviz kurları yerinde sayıyor. Buna rağmen piyasada anormal bir pahalılık var. Kimsenin dilinde kemik kalmamış. Hem imalat sanayinde ve hem hizmet sektöründe fiyatlar almış başını gidiyor.
            Lokantaya gidiyorsun. Bir yediğine bakıyorsun, bir gelen fiyata. Uçurumu görüyorsun fakat yapacağın bir şey yok. Kıymalı pide yiyorsun. İçinde kaç gram kıyma var diye hayıflanıyorsun. Çünkü 100TL’den aşağıya fiyat çekmiyorlar.
            Yaz aylarının vazgeçilmezi karpuz var mesela. Kilosu 15TL. 10 kiloluk bir karpuz 150 lira. Tarlada kaç para diye düşünüyorsun. Fiyat makasını görünce kahroluyorsun. Bir karpuzla bir hafta idare edebilmenin yollarını arıyorsun.
            Araç sahibisin. Sanayi çarşılarına bir gir bakalım. Kimsenin dilinde kemik kalmamış. Şaşırıyorsun ilkönce. Sonra kıvranıyorsun. Enflasyon var diye, anormal rakamlar söyleniyor. Kim kime dum duma bir durum bu.
            Kurbanın son haftalarına girilirken, fiyatlar düştü. Hem büyükbaşta ve küçükbaş hayvanda kesim fiyatları geriledi. Kurban sonrası aynı durum devam ediyor. Peki ya kasaplar? İşte orada fiyatlar düşmüyor. Neden diyorsun? Enflasyon var cevabını alıyorsun.
            Tarımsal faaliyetin yoğun olduğu günlerdeyiz. İşçilerin yoğun talep aldığı bir dönemdeyiz. Kimisi saati 100TL’ye çalışıyor. Kimisi yevmiye 1000TL istiyor. İşveren çaresiz. Ürününü toprakta bırakacak hali yok. İşçiye bu fiyatlar çok diyorsun, işine gelirse, enflasyon var diyor.
            Evlere temizliğe gelenler var mesela. Fiyatları duyunca, hayretler içinde kalıyorsun. 2 kişi geliyorlar. Günlük yevmiyeleri 1500TL. Tabii olarak düşünüyorsun. Ama çaresi yok bir kere. Fiyatı indirin diyorsun, aynı cevabı veriyorlar; “Ülkede enflasyon var.”
            Dünyada gıda fiyatları hızla düşüyor. Tarım ülkesiyiz. Nice üründe dünya sıralamasına giriyoruz. Çarşı, Pazar ve marketlerde fiyatlar can yakıyor. Tarlada 15TL olan domates, manavda 35TL’ye satılıyor. Bu ne kardeşim diyorsun. Cevabı hazır: “Ne yapalım enflasyon var.”
            Netice itibarıyla bu ülkenin parası, para olmaktan çıkıyor.
            Bir tarafta iktidarın yetersizliği, bir yanda vatandaşın ve piyasanın acımasızlığı ile enflasyon almış başını gidiyor. Böyle nereye kadar gideriz sorusunu herkes merak ediyor, ancak cevabını veremiyor.
            Çarşıda uzun yıllarım geride kaldı. Ekonomide krizler gördüm, sıkıntılar yaşadım. Paranın değer kaybettiği yıllarda, çarşı esnafı bir araya gelir dertleşirdi. Müştereken şöyle derlerdi: “Paranın turası silindi”
            Yani para pul oldu, değerini yitirdi anlamına gelen güzel bir deyimdi.
            Bugün o günlerden daha farklı. Problem daha derin ve daha sıkıntılı. Çünkü paranın bırak turasını, yazısı da silindi.
            Hani derler ya bindik bir alamete, gidiyoruz kıyamete.