“Bitise kalır söz” (Söz yazılırsa kalır) Kutadgu Bilig
"Yazı, bir medeniyetin hafızasıdır." İbni Haldun
Yazı; medeniyettir, kültürdür, insanlık tarihinin en önemli buluşlarından biridir. Medeniyet ve kültür birikiminin taşıyıcısı ve muhafaza alanıdır. Konuşulan sözler kaybolur, fakat yazıya dökülenler zamana meydan okur. Medeniyetin temel taşları yazıyla döşenmiş; insanlığın bilimsel ve kültürel mirası yazı ile geleceğe taşınmıştır.
Yazarlar, eserleriyle yaşadıkları toplumun sosyal, kültürel ve ekonomik yapısını dünden bugüne yansıtırlar. Hattâ, asırlar evvel Yusuf Has Hacib’in yazdığı Kutadgu Bilig eserinde olduğu gibi geleceğe de ışık tutar. Marko Polo, İbni Battûta ve Evliya Çelebi gibi; seyahatnamelerinde yaşadıkları dönemi, gezip gördükleri ülkeleri bütün yönleriyle ele almaktadır. Bu da yazarların zamanın köprüsü olduklarını bizlere gösterir. Platon, Gazali, Victor Hugo, William Shakespeare, Tolstoy’un kitaplarının hâlâ okunuyor oluşu bunu bize göstermektedir.
Yazarlar; roman ve hikâyelerinde yaşadıkları yörenin sokaklarını, taş evlerini, kahvehanelerini ve tarlalarını birer sahne gibi sunar. Tarihini, doğasını, insanını, yaşanmışlıklarını bugüne ve geleceğe bırakmak üzere yazarlar.
Tarihi açıdan çok uzun bir geçmişe sahip ancak nüfus bakımından küçük bir ilçe olan Gördes’ten, bu kadar çok şair ve yazarın yetişmiş olması da ayrı bir yazının konusu olabilir.
Gördes’in tarihi geçmişine bakıldığında; Julia Gordos antik kenti, kendine ait parasının varlığı buranın bir medeniyet merkezi olduğunu göstermektedir. Gördes, 14. Yüzyılda Saruhanoğulları beyleri tarafından yönetilmiş, 1530’lu yıllardan bu yana kaza merkezi olmuştur.
Bu tarihsel süreç; Gördes’in medeniyet, ilim ve irfan merkezi olmasını sağlamıştır. Birçok kültürel olguyu bünyesinde barındıran Gördes’imizde; örneğin halıcılığımızın, kültürel mirasımızdaki yeri çok önemlidir.
Gördes’in İstiklâl Savaşı’nda ayrı bir yeri vardır: Hacı Ethem Büke, Molla Mehmet Efendi, Gördes Kızı Şehit Makbule ve daha niceleri…
Osmanlı’nın son dönemi ve Cumhuriyet döneminin önemli gazeteci ve yazarlarından, Mehmet Asım Us, Tarık Hakkı Us, Hasan Rasim Us da Gördeslidir.
Gördes’in tarihi ve kültürel birikimine katkıları bulunan, aramızdan ayrılan; Zekeriya Yurdoğlu, Feridun Bayram, Yurdun Güvenen, Alim Atay ve Esen Yel de kitaplarını, yazdıklarını biz Gördeslilere miras bıraktılar. Kendilerini rahmetle anıyorum.
Gördesli Yazarların eserlerinde ilçemizin tarihini, coğrafyasını, kültürünü ve toplumumuzun pek çok yönünü görmek mümkündür. Ortaya koydukları roman, hikâye ve diğer eserlerlekültür hazinemize katkı sağlamışlar, bize ve gelecek nesillere armağan etmişlerdir. Bu yazarlarımıza minnetimizi ifade etmek adına kendilerinden biraz söz etmek isterim:
Zekeriya Yurdoğlu’nun (1921-1997), “Gördes Tarihi” adlı kitabı Gördes Belediyesi tarafından yayımlanmıştır. “Gördes Tarihi” kitabı Gördesimizin tarihi ile ilgili araştırmalar açısından ilktir. Hakimve savcılık görevlerinden emekli olduktan sonra avukatlık yapan Zekeriya Yurdoğlu’nun “Manisa Tarihi” adlı kitabı da Manisa Barosu tarafından yayımlanmıştır.
Eğitimci yazar Feridun Bayram’ın (1937-2019), “Eğitmenler, Öğrenmeyi Öğretme Ustaları”, adlı kitabı Kültür Bakanlığı tarafından basılmıştır. “Anılarla Yaşamak” adlı anı ve derleme kitabı yayımlanmıştır. Diğer bir kitabı “Beğel Diye Bir Köy” adını taşımaktadır. Feridun Bayram’ın Gördesliler Derneği tarafından yayımlanan “Düğüm” dergisinin çıkarılmasındaki emekleri takdire şayandır. Türk edebiyatının ilk kadın şair ve yazarlarından, Şükufe Nihal’in 1955 yılında İstanbul Gazetesinde 59 gün süreyle tefrika edilen “Vatanım İçin” adlı romanının Gördesliler Derneği tarafından basılmasını sağlamıştır.
Feridun Bayram, 2008 yılında Gördesliler Derneğinin yayınladığı; Cenap Güven, Yurdun Güvenen, Prof. Dr. Bekir Deniz, Salih Okkalı, Esen Yel, Mehmet Demir ile birlikte kaleme aldıkları “Geçmişten Geleceğe Gördes”, kitabının editörlüğünü yaptı.
Araştırmacı yazar Yurdun Güvenen (1944-2021), ilçemizin tarihi üzerine çok sayıda araştırma ve makaleye imza attı. Güvenen’in, kendi çıkardığı “Gördes Tarih ve Kültür Dergisi” ile İzmir Gördesliler Derneği’nin yayın organı “Düğüm Dergisi’nde pek çok araştırma yazıları yayımlandı.
Esen Yel (1942-2024), Türk Edebiyatında kara mizah temalı eserleriyle tanındı. Esen Yel ismini kullanan Gördesli Yazar’ın, “Özgürlük Perisi”, “Zıkkımın Peki”, “Adını Çocuklar Koysun”, Polyanna” adlı öykü kitapları dışında “Bir Demokrasi Sakız Çiğniyor” adlı roman, “Bir Dünya Masalı” adlı oyun, “Umutlar da Solar” adlı senaryo kitapları bulunmaktadır. Esen Yel'in Yenigün, Yenihalkçı, Açık Gazete, Özgür Haber vb. gazetelerinin yanı sıra Şirince, Felsefeekibi, Yersizyurtsuz, Yazımhane, Anafilya vb. sitelerinde de yazıları yayımlandı.
Eğitimci Alim Atay'ın (1935-2024) ilk şiir kitabı olan "Şiirler" 1961'de yayımlandı. Atay, Türkiye'nin ilk resmi şiir sergisini 1954'te açtı. 2012 yılında "Önce Kardeşim Öpsün Beni" adlı kitabında tüm şiirleri toplandı. Atay, 2012 yılı Dünya Şiir Günü'nde Karşıyaka Belediyesi'nin Homeros Şiir Ödülü'nü, şiir sanatındaki 40. yılı dolayısıyla “Onur Ödülü” aldı.
Şimdi, yazmaya ve üretmeye devam eden, kitapları yayımlanmış Gördesli şair ve yazarları tanıtmak istiyorum. Listeler yapılırken genellikle alfabemizin ilk harfinden başlanır. Yazar, çizer ve şairlerimizi tanıtmaya bu defa alfabetik olarak sondan başlamak istiyorum.
Not: Yapmış olduğum tarama ve araştırmalara rağmen tanımadığımdan dolayı bu yazı dizisinde adını veremediğim; Gördesli çizer, şair ve yazarlarımızdan özür diliyorum.
YORUMLAR